راز عظمت مشتری فاش شد!

محققان با استفاده از تلسکوپ بسیار بزرگ ESO (VLT)، توده‌های غبار بزرگی را، نزدیک به یک ستاره جوان، شناسایی کرده‌اند که می‌تواند در ایجاد سیارات غول‌پیکر نقش داشته باشد.

آلیس زورلو، محقق دانشگاه دیگو پورتالس، شیلی، که در مشاهدات شرکت دارد، می‌گوید: «این کشف واقعاً حیرت‌انگیز است زیرا اولین کشف توده‌هایی در اطراف یک ستاره جوان است که پتانسیل ایجاد سیارات غول‌پیکر را دارند.»

این کار بر اساس یک تصویر مسحورکننده به دست آمده با ابزار تحقیقاتی سیاره فراخورشیدی با کنتراست طیفی-پلی متریک (SPHERE) بر روی VLT ESO است که جزئیات شگفت انگیزی از مواد اطراف ستاره V960 Mon را نشان می دهد. این ستاره جوان در فاصله بیش از 5000 سال نوری از ما در صورت فلکی تک‌سروس قرار دارد و هنگامی که در سال 2014 به طور ناگهانی درخشندگی خود را بیش از بیست برابر افزایش داد، توجه اخترشناسان را به خود جلب کرد.

این یافته به اخترشناسان انگیزه داد تا مشاهدات آرشیوی مشابهی را که با ALMA انجام شده است، که ESO در آن شریک است، تجزیه و تحلیل کنند. مشاهدات VLT سطح مواد غبارآلود اطراف ستاره را بررسی می‌کند، در حالی که ALMA می‌تواند عمیق تر به ساختار آن نگاه کند. زورلو می‌گوید: «با ALMA، آشکار شد که بازوهای مارپیچی در حال تکه تکه شدن هستند و در نتیجه توده‌هایی شبیه به سیارات تشکیل می‌شوند.»

اخترشناسان بر این باورند که سیارات غول‌پیکر یا از طریق «برافزایش هسته»، زمانی که دانه‌های غبار به هم می‌رسند، یا با «ناپایداری گرانشی»، زمانی که قطعات بزرگی از مواد اطراف یک ستاره منقبض شده و فرو می‌ریزند، تشکیل می‌شوند. در حالی که محققان قبلاً شواهدی برای اولین مورد از این سناریوها پیدا کرده بودند، مدارک برای اثبات تئوری دوم ناچیز بوده است.

فیلیپ وبر، محقق دانشگاه سانتیاگو، شیلی، که رهبری این مطالعه را که در 25 جولای در ژورنال Astrophysical Letters منتشر شد، برعهده داشت، می‌گوید: «هیچ‌کس تا به حال مشاهده واقعی ناپایداری گرانشی را در مقیاس سیاره‌ای مشاهده نکرده بود.»

سباستین پرز، یکی از اعضای تیم از دانشگاه سانتیاگو، شیلی، می‌گوید: «گروه ما بیش از ده سال است که به دنبال نشانه‌هایی از چگونگی شکل‌گیری سیارات بوده است و ما نمی‌توانیم از این کشف باورنکردنی هیجان‌زده نباشیم.»

ابزارهای ESO به اخترشناسان کمک می‌کنند تا جزئیات بیشتری از این منظومه سیاره‌ای فریبنده در حال ساخت را آشکار کنند و تلسکوپ بسیار بزرگ ESO (ELT) نقش کلیدی ایفا خواهد کرد.