«قیصر»؛ بومی در حال انقراض ایرانی!

 سمندر لرستانی یا سمندر کوهستانی امپراتور یا سمندر خالدار قیصری یا سمندر قیصر یا سمندر خالدار امپراتور یا حاجی باریک آو، بومی بخش غربی رشته کوه های زاگرس در ایران است. زیستگاه این حیوان محدود به چند نهر در استان لرستان هستند. سمندر لرستانی در نهرهای سرد کوهستانی زندگی می کند. این نهرها در دره هایی هستند که ترکیبی از سیستم های آب و هوایی گرم و خشک است که با بخش های معتدل و مرطوب شمال مخلوط می شود.

این مخلوط آب و هوای خنکی را فراهم می کند که برای سمندرها مناسب است. نواحی اطراف نهرها جنگل های باز است که عمدتاً از درختان بلوط تشکیل شده است. این جنگل های باز در خارج از فصل تولید مثل مورد استفاده قرار می گیرند.

طول این سمندرها بین 10 تا 14 سانتی متر است. قسمت شکمی بدن و اندام آنها عمدتاً به رنگ قرمز نارنجی تا نارنجی و پشت و شکم آنها دارای اشکال سیاه و سفید است. سمت پشتی آنها سیاه و دارای لکه های سفید کم رنگ است و گاهی اوقات رنگ نارنجی تا زرد بسیار روشن دارد. آنها همچنین یک نوار نارنجی دارند که از سرشان به سمت پایین به سمت دم در سمت پشت آنها امتداد دارد.

سمندرها دارای دوشکلی جنسی هستند. نرها در قاعده دم خود دارای برآمدگی هستند، در حالی که ماده ها دارای کلواک بدون انسداد هستند. ماده ها جرم، طول دم، طول اندام، طول پوزه تا دریچه و طول کل بیشتری دارند. نرها به دلیل غددی که موادی برای اسپرماتوفور ترشح می کنند، کلواک بزرگتری نسبت به ماده ها دارند.

طول عمر سمندرهای لرستانی در طبیعت مورد مطالعه قرار نگرفته است، اما گونه های مرتبط با آن، یعنی سمندرهای کردستانی، می توانند 14 سال در طبیعت زندگی کنند. این احتمال وجود دارد که سمندرهای لرستانی عمر مشابهی داشته باشند.

بی مهرگان منبع غذایی اصلی این جانوران هستند. طعمه خاص آنها ناشناخته است، با این حال، سمندر کردستانی وحشی، گونه ای از همین جنس، دارای رژیم غذایی سخت پوستان، حشرات و حلزون ها است. با توجه به شباهت‌های بین گونه‌ها، محیط‌هایشان رژیم غذایی آنها احتمالاً شبیه به هم هستند.

سمندرهای لرستانی در محیط خود شکارچی هستند. با این حال، شکارچیان طبیعی آنها ناشناخته هستند. رنگ آمیزی متضاد این سمندرها نشان می دهد که ترشحات پوستی ناخوشایند یا سمی دارند، دقیقا همانطور که در میان سایر اعضای خانواده سمندرها رایج است؛ این موضوع شکارچیان را دلسرد می کند.

سمندرهای لرستانی به دلیل بهره برداری تجاری به منظور حیوان خانگی به شدت در معرض خطر انقراض قرار گرفته اند. این امر باعث شده است که سمندرهای لرستانی تحت بند اول سایتس طبقه بندی شوند، یعنی حیوانات در معرض انقراض. آنها همچنین توسط سدهای موجود در منطقه و خشکسالی های محلی تهدید می شوند.