تغییر مدار‌های مغزی با رژیم غذایی

متخصصان دانشگاه ییل و موسسه پژوهشی متابولیسم ماکس پلانک آلمان در پژوهشی جدید دریافتند که با خوردن روزانه غذای چرب و شیرین بدن میل بیشتری به مصرف این نوع غذا‌ها پیدا می‌کند و ترک این عادت مشکل است.

تصور ما این است که ضرر غذای شیرین از غذای چرب بیشتر است و شیرینی‌ها سهم بیشتری در اضافه وزن بدن دارند، درحالی‌که هردو گروه چربی و شیرینی غیر از آن که در اضافه وزن و بروز بیماری‌های مختلف نقش دارند، بدن را به این نوع رژیم عادت می‌دهند و زمینه‌ساز بروز اختلالات ذهنی می‌شوند.

این مطالعه روز چهارشنبه به صورت آنلاین در نشریه متابولیسم سلول (Cell Metabolism) منتشر شد. این مطالعه نشان داد که خوردن یک میان وعده سرشار از قند و چربی به صورت روزانه، مدار‌های پاداش در مغز انسان را به‌گونه‌ای تغییر می‌دهد که علاقه‌مندی‌های پایدار ایجاد می‌کند.

متخصصان، شرکت‌کنندگان در این مطالعه را به دو گروه تقسیم کردند و به آن‌ها گفتند به جز یک مورد استثنا، عادات غذایی معمول خود را ادامه دهند. آن‌ها به یک گروه دو بار در روز و به مدت هشت هفته ماست چرب و شیرین دادند و گروه دیگر ماست کم چرب و کم شکر دریافت کردند.

در پایان هشت هفته به آن‌ها پودینگ‌هایی با محتوای چربی متفاوت و آب سیب حاوی مقدار متفاوتی قند دادند و گفتند چرب بودن، خامه‌ای بودن، روغنی بودن، شیرین بودن آن‌ها و همینطور میزان میل و رغبت‌شان به خوردن آن‌ها را ارزیابی کنند.

متخصصان دریافتند آن‌ها که به خوردن ماست چرب و شیرین عادت کرده بودند، به‌اندازه قبل از مطالعه از خوردن گزینه‌های سالم‌تر لذت نمی‌بردند. سپس با استفاده از ام‌آرآی فعالیت مغز این شرکت‌کنندگان را حین نوشیدن میلک‌شیک (مخلوطی از شیر با انواع میوه‌ها، شکلات یا طعم‌ها) ردیابی کردند که نتیجه آزمایش برای گروه دوستدار چربی و قند بالا افزایش فعالیت مغز را نشان داد، ولی در گروه دیگر چنین فعالیتی دیده نشد.

"دانا اسمال"، نویسنده ارشد این مطالعه و مدیر مرکز پژوهش‌های رژیم غذایی و فیزیولوژی مدرن دانشکده پزشکی دانشگاه ییل به ان‌بی‌سی نیوز گفت: فرض کنید نانوایی جدیدی کنار محل کار شما باز شده و شما هر روز صبح جلوی آن می‌ایستید و یک کلوچه مربایی می‌خورید. همین کار به‌تن‌هایی سیم‌کشی مدار‌های پایه‌ای آموزشی دوپامین را به‌گونه‌ای تغییر می‌دهد که علاقه‌مندی‌های پایدار ایجاد می‌کند.

نویسندگان این یافته‌ها را به آثار دارو‌های اعتیادآور تشبیه کردند. به گفته آن‌ها آنگونه که پیشتر تصور می‌شد صرفا تاثیرات ژنتیک و محیطی نیستند که باعث چاقی می‌شوند.

اسمال به ان‌بی‌سی نیوز گفت این نخستین مطالعه‌ای است که نشان می‌دهد حتی تغییرات کوچک در رژیم غذایی انسان مدار‌های مغزی را دوباره سیم‌کشی می‌کند و خطر طولانی‌مدت پرخوری یا اضافه وزن را افزایش می‌دهد.

هرچند به گفته این متخصصان، سه تا پنج روز مصرف غذای پرچرب و شیرین بر مسیر‌های بین مغز و معده تاثیر نمی‌گذارد، اما مصرف غذای پرچرب و پرکالری در بازه زمانی بین ۱۰ تا ۱۴ روز بر این مسیر تاثیرگذار است. خوردن غذا‌های ناسالم منجر به افسردگی نیز می‌شود. 

مطالعه‌ای که به‌تازگی در نشریه اختلالات عاطفی (Affective Disorders) منتشر شده نشان می‌دهد که در افرادی که در رژیم غذایی‌شان مقدار زیادی غذا‌های فوق‌فرآوری شده وجود دارد، میزان افسردگی به‌طور چشمگیری بالاتر است.

به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده (CDC)، بیش از ۴۱ درصد بزرگسالان ایالات متحده آمریکا چاق‌اند که همین امر خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و دیابت نوع دو را افزایش می‌دهد.