بازی بانک مرکزی با نرخ بهره؛ تورم کنترل نشد!

بانک مرکزی دوباره چهاشنبه گذشته نرخ بهره بین بانکی را افزایش داد. از ابتدای سال تا چهارم آبان ماه ۳۱ بار نرخ بهره بین بانکی اعلام شده که در ۲ کانال ۲۰ و ۲۱ درصدی نوسان داشته است.

در همه‌ اقتصادها هدف از افزایش نرخ بهره، کنترل تورم است، همان کاری که الان آمریکا و کشورهایی ناحیه یورو انجام می‌دهند. اما بررسی سیاست افزایشی نرخ بهره بانک مرکزی نشان می‌دهد که با افزایش نرخ بهره بانکی در ایران نه تنها هدف کاهش نرخ تورم محقق نشده، بلکه موجب زیان سهامداران بورسی هم شده است.

آخرین نرخ بهره بین بانکی را بانک مرکزی در روز چهارم آبان ماه اعلام کرد. با ثبت نرخ بهره ۲۰٫۹۸ درصدی، زمزمه‌های نرخ بهره ۲۱ درصدی دوباره شنیده می‌شود.

تورم در کنترل بانک مرکزی؟

بانک مرکزی با هدف این که تورم را کنترل کند، نرخ بهره را افزایش می‌دهد. در واقع بانک مرکزی قصد دارد مقدار پول در گردش کاهش ‌یابد و در نتیجه تورم  نیز کاهش ‌یابد، اما در عمل چنین اتفاقی رخ نداده است.

براساس گزارش مرکز آمار ایران نرخ تورم سالانه در پایان مهر ماه به ۴۲٫۹ درصد رسیده که نسبت به اردیبهشت ماه چهار پله رشد داشته است. تورم نقطه‌ای مهر نیز ۴۸٫۶ درصد اعلام شده که سه ماه خرداد، تیر و مرداد بیش از ۵۲ درصد ثبت شده است.

نرخ بهره به ضرر کدام سرمایه‌گذاران است؟

هر بار که نرخ بهره افزایشی اعلام می‌شود صدای سهامداران بورسی بلند می‌شود. فعالان بورسی افزایش نرخ بهره بین بانکی را به ضرر بازار سرمایه می‌دانند. در روز چهارشنبه چند خبر منتشر شد که فعالان تالار بورسی در چند شهر اعتصاب کرده‌اند. همچنین این فعالان روز گذشته جلوی ساختمان بورس تجمع کردند. بسیاری از آنها به دنبال برکناری رئیس سازمان بورس هستند.

به اعتقاد بورسی ها، مسبب اصلی ریزش بازار سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی است. چرا که با افزایش نرخ سود اوراق، جذابیت بازار سرمایه کم می‌شود و به دنبال سرمایه مردم از بین می‌رود.

هنگامی که بانک مرکزی نرخ‌ بهره را افزایش می‌دهد، اوراق بهادار دولتی مانند اوراق خزانه که سرمایه‌گذاری‌ها مطمئن‌تری هستند را پیشنهاد می کند. به عبارت دیگر، نرخ بازده بدون ریسک افزایش می‌یابد و این سرمایه‌گذاری‌ها را جذاب‌تر می کند. وقتی که افراد در سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند، توقع دارند در ازای قبول ریسک، پاداش بگیرند و نرخ بازده سرمایه‌گذاری‌ از نرخ بازده بدون ریسک بیشتر باشد.

بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاری در سهام برابر است با نرخ بازده بدون ریسک به‌علاوه‌ی صرف ریسک. افراد مختلف، بسته به میزان ریسک پذیری‌ و شرکتی که در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند، انتظار بازده‌های متفاوتی دارند.

در اصل، هرچه نرخ بازده بدون ریسک افزایش یابد، بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاری در سهام نیز افزایش می‌یابد، به همین خاطر اگر صرف ریسک مورد انتظار کاهش یابد در حالی که بازده ثابت باشد و یا کاهش یابد، سرمایه گذاران سهام را پر ریسک دانسته و جای دیگری سرمایه‌گذاری می کنند.

در اینجا پول‌های کلان بورسی به سمت اوراق می‌روند و خروج سرمایه از بازار سرعت بیشتر ی می‌گیرد که این نتیجه سیاست بانک مرکزی است. از سوی دیگر سهامداران به سیاست‌های اعمال شده در بورس نیز اعتراض دارند. در واقع دو نهاد بانک مرکزی و سازمان بورس هم زمان فشار را بر سهامداران بورسی افزایش داده‌اند.

حالا اعتراض بورسی‌ها فقط به این دو نهاد  نیست و دولت را به عنوان نهاد بالادستی در ضرر سهامداران مقصر می‌دانند. ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم در زمان انتخابات ریاست جمهوری اولین کاندیدای ریاست جمهوری بود که به تالار بورس رفت و وعده جبران زیان سهامداران را داد.

مهمترین بخش از وعده‌های رئیس دولت سیزدهم مربوط به بهبود اوضاع بازار سرمایه و خطاب به سهامداران بود. بسیاری از فعالان بورس اعتقاد دارند که آنچه تحت عنوان ۱۰ وعده بورسی رییسی مشهور شده، عملیاتی نشده است. در نهایت می‌توان گفت که افزایش نرخ بهره بین بانکی تورم را کنترل نکرد  که هیچ، ضرر سهامداران را نیز بیشتر کرد.